سختترین رکود
تاریخ بورس تهران دقیقاً دو سال به طول انجامید. این رکود از نیمه دیماه
92 و از اوج شاخص 89500واحدی آغاز شد و در اواسط دیماه امسال با شاخص 62
هزارواحدی به پایان رسید. به این ترتیب، طی دو سال، در یک روند فرسایشی و
کاهنده، بیش از 31 درصد از ارزش ثروت سهامداران کاسته شد. این بازدهی در
مقایسه با هزینه-فرصت حداقل 20درصدی سالانه سپرده بانکی در این دوره، عمق
زیان واقعی مشارکتکنندگان در بازار سهام را نشان میدهد.
با این حال، با اجرایی شدن توافق هستهای و لغو تحریمها، حال و هوای بازار
سهام از نیمه دیماه 94 به کلی دگرگون شد و رشد چشمگیر 25درصدی شاخص کل
در مدتی حدوداً یکماهه رقم خورد. همچون همه بازارهای بهشدت صعودی، این
روزها بیش از هر چیز اخبار مثبت و دلگرمکننده از سوی عوامل بازار
(رسانهها، کارگزاران، فعالان روزانه تالار معاملات و...) منتشر میشود و
سرمایهگذاران را تشویق به خرید هرچه بیشتر سهام میکند. با این حال، بر
مبنای یک قاعده قدیمی و همیشه درست، «قیمت سهام در بلندمدت به سمت ارزش
ذاتی میل میکند».
به این ترتیب، فارغ از هیاهوی اخیر بازار، مناسب است تا عوامل موثر بر ارزش
ذاتی سهام بررسی شود تا بتوان نسبت به پایداری رونق کنونی و احتمال تداوم
آن در آینده اظهار نظر کرد. از نظر نگارنده، سه عامل مهم در تعیین
چشمانداز آتی و تعیین روند قیمتی در هر بازار سهام در میانمدت تا بلندمدت
موثر است. از این منظر، در ادامه بررسی مختصری از هر سه عامل به همراه
نتیجهگیری نهایی از برآیند آنها انجام شده است:
سیاستهای پولی: مهمترین عامل در تضمین رشد پایدار بازار
سهام هر کشور، همراهی سیاستهای پولی بانک مرکزی است. برآیند این سیاستها
در تنظیم نرخ بهره و به تبع آن ارزش پول ملی انعکاس مییابد. هر چه
سیاستهای پولی سهلگیرانهتر باشد، نرخهای بهره به سمت کاهش میل میکند.
در این حالت، فرصتهای جایگزین برای سرمایهگذاری در سهام به ویژه از محل
سپردهگذاری و فعالیت در بازار بدهی کمتر میشود و خرید سهام نزد
سرمایهگذاران به عنوان یک فعالیت مخاطرهپذیر توجیه بیشتری مییابد. عکس
این شرایط نیز در مواقعی صادق است که به دلیل اتخاذ سیاست انقباضی بانک
مرکزی یا دلایل دیگر، نرخهای بهره نسبت به تورم بالاست و در نتیجه جذابیت
خرید سهام به دلیل وجود فرصتهای جایگزین با ریسک کمتر پایین است.
در حال حاضر، در ایران، به دلیل تنگنای اعتباری شدید ناشی از مشکلات
ساختاری شبکه بانکی (شامل مطالبات معوق، بدهیهای انباشته دولت و
سرمایهگذاریهای مستقیم بانکها در داراییهای غیر مولد) امکان کاهش
نرخهای سود قابل دسترس بانکی برای سپردهگذاران به صورت هماهنگ فراهم نیست
و تا زمانی که این مشکل به صورت ریشهای درمان نشود امکان کاهش معنادار
نرخهای سود حتی با اتخاذ سیاست دستوری فراهم نیست. در واقع بانکهای
مشکلدار (که تعداد آنها کم نیست) با پیشنهاد نرخهای سود بالا به
سپردهگذاران درصدد پوشش مشکلات ساختاری خود با ورود منابع جدید هستند و
مردم نیز که تفکیکی به لحاظ ریسک میان بانکها قائل نیستند در مسابقه
جابهجایی منابع به سمت نرخهای بالاتر از یکدیگر پیشی میگیرند.
اکنون نرخ سود روزشمار 20 تا 22درصدی به طور گستردهای در اختیار عموم در
قالب سپردههای بانکی، اوراق بدهی و صندوقهای با درآمد ثابت قرار دارد.
این نرخ شگفتانگیز سود در ظاهر بدون ریسک که حداقل 10 درصد از تورم سالانه
بیشتر است در مورد بدهی دولت (اسناد خزانه اسلامی) حتی جذابتر است تا
جایی که بازدهی ساده این اوراق برای سررسیدهای مختلف در سال آینده در
محدوده 25 درصد سالانه محاسبه شده است. با توجه به نبود طرح مشخص از سوی
بدنه سیاستگذار دولت و بانک مرکزی برای حل ساختاری مشکل بانکها (که البته
کاری پیچیده و نیازمند دقت زیادی است) به نظر نمیرسد نرخهای سود در افق
سال آینده با کاهش معناداری مواجه شود؛ هر چند شاید یک کاهش مختصر یک تا
دودرصدی و رساندن نرخها به بازه 18 تا 20 درصد برای سود سپردهها در سال
آینده با افزایش نقدینگی از محل رشد پایه پولی امکانپذیر باشد.
سودآوری شرکتها: بعد از سیاستهای پولی، چشمانداز رشد
سودآوری شرکتها مهمترین عامل در تعیین جهت قیمت سهام در میانمدت به شمار
میرود. رشد سودآوری کل شرکتها در یک اقتصاد از دو محل حاصل میشود: رشد
قیمتهای فروش (تورم) و افزایش حجم تولید (رشد اقتصادی). در مورد شرکتهای
ایرانی در سال آینده، چشمانداز متغیر اول ضعیف و دومی قوی است؛ به این
معنا که با توجه به سقوط متوسط قیمتهای جهانی کالا به کمترین سطح در 30
سال گذشته و نیز ادامه پایین ماندن تورم داخلی به دلیل انجماد پول در شبکه
بانکی ناشی از نرخهای سود بالا، امکان افزایش قیمتهای فروش برای اکثر
شرکتهای داخلی فراهم نیست. از سوی دیگر، در سرفصل دوم، رشد اقتصادی مورد
انتظار چهار تا پنج درصد در سال آینده میتواند موجب افزایش حجم تولید
شرکتها شود. در این میان، ادامه سیاست نادرست اما وسوسهانگیز تثبیت نرخ
ارز در سال آینده (به ویژه از آن جهت که با ورود سرمایه خارجی سهلالوصول
است) ضربه دیگری بر سودآوری شرکتهای بورسی کالامحور میزند؛ شرکتهایی که
نه تنها از سقوط قیمتهای جهانی رنج میبرند بلکه به دلیل ریال قوی، با
چالشهای عمدهای در جهت رقابت در بازار فروش محصولات در برابر خارجیها
روبهرو هستند.
ارزشگذاری سهام: نسبت P/E از تقسیم قیمت بر سود هر سهم
شرکت به دست میآید؛ بنابراین اگر P/E یک سهم پنج باشد، به این معنی است که
سرمایهگذاران حاضرند پنج ریال برای هر یک ریال از سود شرکت بپردازند و
این عدد، نرخ بازگشت سرمایه 20درصدی سالانه را در مورد سهام این شرکت (با
فرض ثبات سودآوری و تقسیم کامل سود) نشان میدهد. متوسط نسبت قیمت به درآمد
سهام در بورس تهران در دو دهه اخیر حدود شش واحد بوده است، اما در حال
حاضر، این نسبت رقم بیش از هفت واحد را بر مبنای پیشبینی سود سال 1394
شرکتها تجربه میکند. در همین حال، با توجه به چشمانداز ثبات قیمت ارز و
حجم تولید شرکتها در کوتاهمدت، پتانسیل رشد معنادار سودآوری برای اکثر
صنایع بورسی در مقایسه با پیشبینیهای فعلی در سال 1395 فراهم نیست.
مطالعه جزییات بودجه اکثر شرکتها نشان میدهد در صورت ثبات قیمتهای ارز و
حجم تولید شرکتها و نیز عدم رشد قیمتهای جهانی، سود بنگاههای بورسی به
طور مجموع (و نه تکتک شرکتها) از قابلیت تغییر مثبت با اهمیتی نسبت به
پیشبینیهای کنونی برخوردار نیستند و از این منظر میتوان گفت P/E بورس بر
اساس پیشبینیهای تحلیلی و با کسر سود تقسیمی شرکتها در فصل مجامع
آینده، در محدوده همان میانگین بلندمدت یعنی شش واحد است. بنابراین،
قیمتهای سهام در بورس تهران در شرایط کنونی از نظر مقایسه با ارزشگذاری
تاریخی در سطح متعادلی به سر میبرد و البته به دلیل جو خوشبینی موجود
اندکی بالاتر از معمول ارزشگذاری شده است. بنابراین، با فرض حفظ این
ارزشگذاری منطقی (که با عنایت به عدم کاهش معنادار نرخ سود سپردههای
بانکی محتمل است)، احتمال افزایش پایدار این نسبت در افق سال 1395 بعید
است.
با جمعبندی موارد سهگانه فوق میتوان گفت هر چند رشد اخیر 25درصدی بازار
سهام بر پایه مواردی نظیر امکان افزایش ظرفیت تولید شرکتها، ورود
سرمایهگذاران خارجی و انعقاد قراردادهای جدید و در نهایت چشمانداز رشد
چهار تا پنجدرصدی اقتصاد در سال آینده قابل توجیه است اما باید به ماهیت
زمانبر انعکاس این تحولات در سودآوری شرکتها توجه داشت. بنابراین، با
توجه به عدم همراهی عوامل سهگانه فوق، میتوان نتیجهگیری کرد که اگر روند
جاری رشد بورس با همین شتاب فوقالعاده ادامه یابد به زودی موجب سبقت
گرفتن قیمت سهام از واقعیت تحولات اقتصادی خواهد شد؛ وضعیتی که در نهایت
بنا بر تجربه تاریخی اصلاح ناگزیر قیمتهای سهام و بازگشت به سمت ارزش ذاتی
را در پی دارد.
بدیهی است، تغییر در شرایط هر یک از سه عامل فوق شامل کاهش معنادار نرخ
سود قابل دسترس برای سپردهگذاران بانکی، افزایش قیمتهای جهانی کالاها به
ویژه نفت و رشد سودآوری شرکتها میتواند منجر به تغییر جمعبندی حاضر از
چشمانداز بازار سهام شود.
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از بورس کالای ایران، 8 هزار تن لوب کات سنگین، 12 هزار تن وکیوم باتوم و 2 هزار تن سلاپس واکس شرکت پالایش نفت بندرعباس در تالار فرآورده های نفتی و پتروشیمی عرضه می شود.
بر اساس این گزارش، یک هزارو 188 تن پلی بوتادین رابر و 500 تن پلی اتیلن سنگین شرکت پتروشیمی شازند بر روی تابلوی عرضه می رود.
همچنین تالار صادراتی بورس کالای ایران در این روز شاهد عرضه 2 هزار تن قیر 6070 شرکت آترا کران انرژی به قیمت پایه 195 دلار در هر تن است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، محمد رضا گیوکی عضو انجمن حسابداری و حسابرسی ایران با اشاره به روند منفی بورس تهران در سال 93 عنوان کرد: بازار سهام در سال 94 کار خود را با موضوع توافقات هسته ای آغاز کرد و شاخص کل بورس در اولین روز کاری خود در سال قبل با رشد همراه شد و در کانال 63 هزار واحدی قرار گرفت.
گیوکی با بیان اینکه بازار سرمایه ایران در سال گذشته چهره متفاوتی از خود نشان داد و نوسان مثبت و منفی زیادی را تجربه کرد افزود: این در حالی است که تاثیر پذیری بازار سرمایه و متاثر بودن آن از پدیده های سیاسی و اقتصادی امری بدیهی است، اما در این بین مسائل و اتفاقاتی وجود داشتند که در سال گذشته تاثیر عمیق تری بر بورس تهران گذاشتند.
وی ادامه داد : مهم ترین موضوع تاثیر گذار بر بازار سرمایه در سالی که گذشت، مساله ریسک سیاسی بازار سهام و اتفاقات سیاسی است که رخ داد.
یکی از مهمترین ویژگیهای بازار سرمایه در هر کشوری، تاثیر پذیری از مسائل سیاسی است و تغییر مولفههای سیاسی یک کشور میتواند باعث تغییر متغیرهای اقتصادی نیز شود و در نتیجه تغییر متغیرهای اقتصادی نیز عملکرد مالی شرکت ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تاثیر پذیری بورس 94 از سناریوی بیانیه لوزان و اخبار هستهای گفت: علی رغم انتظارات، این اخبار تاثیر مثبت مداومی بر روند بازار نداشت و در 6 ماهه اول سال گذشته ، شاهد رکود در بازار سرمایه بودیم، اما با انجام توافق برجام ، بزرگترین ریسک سیاسی بورس ، بر طرف شد و از دی ماه سال گذشته که توافق برجام نهایی شد ، بورس تهران چهره دیگر خود را برای سهامداران به نمایش گذاشت و به این ترتیب وارد فاز صعودی چشمگیری شد.
گیوکی در ادامه به دیگر متغییر های سیاسی تاثیر گذار بر بازار سهام در سال گذشته اشاره کرد و افزود: انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در اسفند ماه سال 94 یکی از مهم ترین رخدادهایی بود که بورس تهران را تحت تاثیر خود قرار داد . تغییرات سیاسی، از آنجایی که تغییر در دیدگاه های اقتصادی را در پی خواهد داشت بر بازار سرمایه و بورس تاثیر گذار است.
عضو انجمن حسابداری و حسابرسی ایران، کاهش نرخ سود بانکی را از دیگر مسائل با اهمیت سال گذشته بر بورس تهران اعلام کرد و افزود: این موضوع نه تنها توانست بر رشد بازار سرمایه در سال قبل تاثیر گذار باشد، بلکه تاثیرات آن در سال جاری نیز بر بورس تهران نامشهود نخواهد بود. همچنین کاهش نرخ سود بانکی ، بر عملکرد شرکت ها نیز تاثیر مطلوبی خواهد گذاشت و ریسک مالی آن ها را کاهش خواهد داد. بنابراین با کاهش نرخ سود بانکی ، هزینه ی بهره تسهیلات دریافتی شرکت ها نیز کاهش یافته و بر عملکرد مالی بنگاه های اقتصادی کشور تاثیر مطلوبی دارد .
به گفته وی در کنار تمام فاکتورهایی که در سال 94 بر رشد شاخص بورس، تاثیرات به نسبت مطلوبی برجا گذاشتند، کاهش قیمت جهانی نفت و فلزات اساسی از جمله عواملی بودند که بازار سرمایه ایران را با چالش های عدیده ای مواجه ساختند.
گیوکی افزود: ایران کشوری با درآمد نفتی است و درآمدهای نفتی ، نقش مهمی را در اقتصاد ایران ایفا می کنند، بنابراین کاهش قیمت نفت در سال گذشته یکی از عوامل مهم و اثر گذار بر بورس تهران بود و همچنین یکی از فاکتورهای مهم ریزش بازار در سال 94 محسوب می شود.
از طرفی با نهایی شدن توافقات برجام و باز شدن درهای روابط بین الملل در حوزه تعاملات اقتصادی در سال 94 ، موضوع سرمایه گذاری خارجی نیز ، از دیگر مسائلی بود که بازار سهام را تحت الشعاع خود قرار داد . ورود سرمایه گذار خارجی علاوه بر ورود نقدینگی به بازار سهام ، موجب انتقال تکنولوژی و استراتژی های مدیریتی به کشور نیز خواهد شد.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بورس تهران در نیمه اول سالی که گذشت، با بی تفاوتی نسبت به اخبار مثبت و منفی ، همچنان زیر سایه ی سنگین رکود قرار داشت، تصریح کرد: بورس تهران در پی افت و خیزهای مداوم خود و همچنین ایجاد جو بی اعتمادی ، بسیاری از سرمایه گذاران ریسک گریز را از دست داد. هرچند که به ندرت تحت تاثیر اخبار سیاسی و یا حاشیه های اقتصادی قرار گرفت و متناسب با واقعیت های اقتصاد به حرکت خود ادامه داد.
همچنین گزارش های شرکت ها ، همچون گزارش های عملکردی 6 ماهه و 9 ماهه نیز چندان مطلوب نبود و بر رکود هرچه بیشتر بازار سهام 94 دامن زد، اما در نیمه ی دوم سال وضعیت بازار سرمایه نسبت به نیمه ی اول بهتر بود، به خصوص در سه ماه آخر سال که تحت تاثیر نهایی شدن برجام روند رو به رشدی به خود گرفت .
وی گفت: شاخص بورس تهران طی سال گذشته تنها در اواسط فروردین ماه بود که به کانال 70 هزار واحدی بازگشت و پس از آن سقوط کرد، اما پس از نهایی شدن برجام و تحت تاثیر هیجانات بازار در سه ماه آخر سال ، رکورد خوبی را به ثبت رساند ، تا اینکه در آخرین روز کاری خود در سال گذشته با افزایش 181 واحدی در کانال 80 هزار واحدی به کار خود در سال 94 پایان داد.
گیوکی عنوان کرد: به هر حال بازار سرمایه ، در سال گذشته بیشتر پتانسیل های منفی خود را تخلیه کرده و اغلب ریسک های مهم خود را از سر گذرانده است. درنتیجه در سال جدید پتانسیل بورس ،مثبت خواهد بود و همچنین میتوان با توجه به توسعه روابط بین الملل ، سرمایه گذاری خارجی و رونق اقتصاد داخلی به تغییرات بنیادی و مهم در عملکرد بنگاه های اقتصادی و همچنین تاثیرات آن بر بازار سرمایه امیدوار بود.
وی ادامه داد: همه این انتظارها در حالی محقق می شود که در سال 1395 ریسک سیاسی و اقتصادی جدیدی بورس تهران را با مشکلات جدیدی روبرو نکند. از طرفی به نظر می رسد اکثر مولفه هایی که می تواند بر روی شاخص بورس تاثیر گذار باشد، نسبت به سال قبل ، شرایط نسبتا مطلوب تری دارند .
همچنین با توجه به بودجه ی سال 95 شرکت های بورسی، انتظار می رود که امسال ، توجه ویژه ای به بازار سرمایه شود . به هر حال نقش بازار سهام در رونق اقتصادی و همچنین نقش پر رنگ آن در تامین مالی شرکت ها، بر کسی پوشیده نیست و بدیهی است که رونق بازار سرمایه و رونق اقتصادی همچون زنجیری به یکدیگر متصل هستند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بر اساس اطلاعات مندرج در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز شنبه 7 فروردین 95 با 980 واحد افزایش به رقم 81هزار و 200 واحد رسید.
امروز ارزش روز بازار بورس تهران به 350 هزار میلیارد تومان رسید و معاملهگران بورسی در قالب 54 هزار نوبت معامله اوراق بهادار به اندازه 918 میلیون فقره اوراق بهادار و به ارزش 194 میلیارد تومان داد و ستد کردند.
امروز شاخص کل بورس تهران با معیار وزنی 93 واحد تقویت شده و به 13 هزار و 450 واحد رسید.
شاخص قیمت با معیار وزنی ارزشی با 373 واحد افزایش به 30 هزار 884 واحد رسید.
شاخص قیمت با معیار وزنی 78 واحد رشد کرده و به 11 هزار و 280 واحد رسید.
شاخص آزاد شناور با 1312 واحد رشد به 93 هزار و 869 واحد رسید.
شاخص بازار اول با 893 واحد افزایش به 57 هزار و 896 واحد رسید و شاخص بازار دوم بورس با 917 واحد افزایش به 171 هزار و 185 واحد رسید.
امروز نمادهای فولاد، وبملت، فملی، رمپنا، وبصادر در تقویت شاخص بورس اثر گذاشته و نمادهای خساپا، خودرو در کاهش شاخص اثرگذار بودند.
نمادهای پربیننده در بورس تهران امروز مربوط به شرکتهای بانک ملت، ایران خودرو، بانک صادرات ایران، هلدینگ سرمایهگذاری رنا، سایپا دیزل، گروه بهمن و صنایع آذراب بودهاند.
به گزارش فارس، امروز در فرابورس ایران نیز شاخص کل با 17 واحد تقویت به 822 واحد رسید و ارزش روز بازار اول و دوم فرابورس به 59 هزار میلیارد تومان رسید.
امروز معاملهگران فرابورس بیش از 202 میلیون فقره اوراق بهادار در قالب 28 هزار نوبت معامله و به ارزش 180 میلیارد تومان معامله شد.
امروز نمادهای مارون، شتران، هرمز، زاگرس، دی، وکوثر، سمگا در تقویت شاخص فرابورس اثرگذار بودهاند، همچنین نمادهای پربیننده در فرابورس ایران مربوط به بانک دی، پالایش نفت تهران، سرمایهگذاری مسکن تهران، گروه پتروشیمی سرمایه ایرانیان، گروه سرمایهگذاری میراث فرهنگی، بانک حکمت ایرانیان و سرمایهگذاری توسعه و عمران استان کرمان بودهاند.