بسیاری از فعالان بازار سرمایه انتظار نداشتند که وضعیت بورس پس از حصول توافق نهایی به این گونه باشد و شاید یکی از دلایل مؤثر بر این امر رشد بیش از تصور ارزش سهام شرکت ها قبل از وقوع توافق در اثر برخی القائات مثبت بیش از واقع بوده است؛ و ظاهراً دولت و نهادها و شرکتهای تحت نفوذ دولت همچون بانک ها و هلدینگ های بزرگ اراده ای برای اصلاح این روند نامطلوب نداشته اند.
یک کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان این مطلب در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز عنوان کرد: به نظر می رسد بازار سرمایه در شرایط کنونی بیشتر تحت تأثیر سهامداران حقیقی بعضاً سفته باز قرار گرفته است که از نوسانات بزرگ در مدتهای کوتاه بهره می برند و این گروه از سهامداران تعیین کننده روند معاملات شده اند؛ به گونه ای که قبل از حصول توافق با اشاعه برخی مثبت اندیشی های غیر واقعی – که بعد از توافق مبالغه آمیز بودن آنها مشخص شده است – موجب رشد قیمتی غیر واقعی سهام برخی شرکت ها شدند و اکنون با مشاهده عدم اقدام اساسی از سوی حقوقی های صاحب نام و اطمینان از توان نوسان سازی خود، پس از خروج از سهامی که قبل از توافق قیمت آنها را با شیب تند بالا برده اند، روند منفی بورس را جهت ورود در قیمتهای پایین تر تبلیغ می کنند و متاسفانه دولت و نهادهای ناظر در این زمینه نیز نظاره گر هستند.
محمد اسکندری افزود: علاوه بر این، هنگامی که میزان سهام شناور اندک در بازار سرمایه وجود دارد سهامداران حقیقی سفته باز راحت تر می توانند جولان دهند. در این شرایط است که برخی از افراد نیز اینطور القاء می کنند که گروه مخالفان توافق مایلند تا روند معاملات اینگونه باشد و به آن دامن می زنند و متأسفانه موفق هم می شوند؛ که البته نمی توان به طور قطع در خصوص آن اظهار نظر کرد اما عدم اقدام مناسب دولت باعث تقویت این تفکر شده است.
این در حالی است که به نظر می رسد شرکت های حقوقی متعلق به تفکر موافق توافق هسته ای به اندازه ای قوی هستند که بتوانند در شرایط کنونی برنامه ای اساسی برای بهبود روند بورس اجرایی کنند و اجازه ندهند تا شرایط اینگونه باشد و اینطور تبلیغ شود. چرا که در حال حاضر به نظر می رسد جو منفی نگر به توافق حاصله در بورس در حال تقویت است و این سوال مطرح می شود که چرا توافقی که همگان منتظر آن بوده اند و انتظار اعمال اثر مثبت آن بر بورس را داشته اند، در بازار اینگونه جوی به دنبال داشته است. آن هم در حالی که بورس به عنوان بازاری آینده نگر قاعدتاً باید برآوردهای مثبت اقتصادی این توافق را زودتر در خود احساس کند.
وی ادامه داد: اغلب سهامداران انتظار داشتند تا بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها سریع ترین تأثیر مثبت را از توافق هسته ای بپذیرد. چرا که به ادعای بسیاری از دولتمردان این توافق می تواند وضعیت اقتصادی کشور را دستخوش تغییرات اساسی مثبت نماید و همراه با کاهش ریسک سیاسی، بازار سرمایه نیز متأثر از آن در مسیر رشد حرکت کند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه انتظار می رفت تا دولت نسبت به وضعیت بورس بی تفاوت نباشد، در این خصوص گفت: متأسفانه طی یک هفته اخیر شاهد بی تفاوتی آزار دهنده دولت نسبت به بازار سرمایه بودیم و این بازار ابزاری برای تقویت اظهار نظر مخالفان توافق به واسطه کاهش سریع قیمتها بلافاصله بعد از توافق شده است. از طرفی برخی معتقدند که دولت نسبت به بازار سرمایه موضع بی طرفی در پیش گرفته که اگر چه در تئوری دیدگاه مناسبی به نظر می رسد اما باید گفت که به دلیل اینکه بسیاری از شرکت های فعال در بورس و شرکت های حقوقی تحت نفوذ دولت هستند و می بایست در بازار و در جهت ایجاد بازدهی مثبت برای سهامداران و از جمله دولت (حداقل بطور غیرمستقیم) فعال باشند. در بازاری که مدیریت اکثر ارزش بازار آن، شبه دولتی و نیمه دولتی است، نمی توان بپذیریم که دولت تنها نظاره گر اتفاقات و رویدادهای روزهای اخیر باشد. به واقع در اثر همین دیدگاه بی طرفی دولت ارزش سرمایه گذاری ها و در پی آن سودآوری بسیاری از شرکت ها کاهش یافته و این امر به واسطه ایجاد رکود و کاهش حجم معاملات و کاهش بازدهی شرکتها می تواند بطور مستقیم و غیر مستقیم درآمدهای دولت را نیز کاهش دهد. بر این اساس از دولت انتظار داریم تا با اجرای برنامه هایی روحیه بازار سرمایه را تقویت و حفظ کند تا شرایط فعلی که همه انتظارات و برآوردهای مثبت سرکوب شده، بهبود یابد. البته لازم به ذکر است که دولت و سازمان بورس لزوماً یکی نیستند و سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر وظیفه بی طرفی و تقویت ساز و کار بازار را بر عهده دارد لیکن بقیه بخشهای دولت به واسطه حضور مستقیم و غیر مستقیم خود در سهامداری شرکتها وظیفه دیگری دارند.
اسکندری در خاتمه در پاسخ به این سوال که "آیا انتظار سهامداران برای تصویب توافق نامه در کنگره سنا آمریکا و مجلس شورای اسلامی در روند این روزهای بورس مؤثر بوده؟" گفت: روند نزولی معاملات روزهای اخیر نمی تواند خیلی ناشی از این موضوع باشد. چرا که به احتمال فراوان توافق نامه به تأیید کنگره و مجلس می رسد و بیشتر به نظر می رسد روند بازار بعد از توافق، که موجب تعجب اغلب فعالان بازار سرمایه شده، تحت تاثیر عامل غیر طبیعی مداخله گری بوده است که ظاهراً چندان نگران واکنش دولت نسبت به عملکرد مخرب خود در بازار نیست و به نظر بنده، این موضوع شایسته توجه و دقت بیشتری از سوی دولت است و دولت می بایست نسبت به این موضوع توجه ویژه ای مبذول دارد.