نقطه سر خط! / دقیقا کجایید ؟!

این مسئله از آن جهت از سوی سازمان بورس مطرح شد تا در راستای افزایش سطح نقد شوندگی سهام و در عین حال جلوگیری از بلوکه شدن دارایی سهامداران در طول مدت توقف نمادها، بازگشایی هر چه سریع تر آنها مد نظر متولی بازار سرمایه قرار گیرد.

توقف طولانی مدت نماد شرکت های بورسی و فرابورسی در حالی برای تمام بازیگران بازار سهام ریسک غیر قابل کنترل ایجاد می کند که قرار بود سازمان بورس در دوره ریاست جدید آن با تغییر استراتژی های خود این زمان را حداکثر به حدود یک هفته کاهش دهد.

به گزارش بورس نیوز، این مسئله از آن جهت از سوی سازمان بورس مطرح شد تا در راستای افزایش سطح نقد شوندگی سهام و در عین حال جلوگیری از بلوکه شدن دارایی سهامداران در طول مدت توقف نمادها، بازگشایی هر چه سریع تر آنها مد نظر متولی بازار سرمایه قرار گیرد. اتفاقی که در دوره ریاست هیأت مدیره جدید سازمان بورس عملیاتی شد تا روال اشتباهی که در دوره های قبلی مورد انتقاد و اعتراض صاحب نظران، کارشناسان و سرمایه گذاران بود، در این دوره اصلاح شود.

بدین ترتیب اجرای این استراتژی توسط متولی بازار در حالی با تلاش برای بازگشایی هر چه سریع تر نمادهای پالایشی که ماه ها متوقف بودند، کلید خورد که این روزها گویا رفتار ناظران بازار به روال گذشته بازگشته تا باز هم شاهد متوقف شدن طولانی مدت نمادهای معاملاتی و در نتیجه بلوکه شدن سرمایه های سهامداران در بازار باشیم.

حال آنکه این مسئله تمام گروه ها و فعالان بازار از جمله سرمایه گذاران، کارگزاران، ناشران اوراق بهادار، شرکت های بورس و فرابورس، سپرده گذاری اوراق بهادار، مدیریت فناوری بورس و حتی سازمان بورس را هم متأثر می سازد. چرا که همه این گروه ها از محل خرید و فروش سهام و نوسانات قیمت و نیز کارمزد ناشی از معاملات منتفع می شوند.

این توقف نمادهای طولانی مدت در حالی در بازار سرمایه ایران مشاهده می شود که در کشورهای اروپایی نمادها حتی برای افزایش سرمایه نیز تنها برای چند دقیقه بسته می شود.

از همین رو همواره یکی از مهمترین دغدغه های بزرگ فعالان بازار سهام طولانی بودن زمان توقف نمادهاست که گاهی عملکرد بدون قاعده و قانون و خارج از استانداردهای قانونی روز دنیا، نه تنها شبهه دخالت متولیان بازار ما را در این فرآیند ایجاد می کند، بلکه مشکلاتی را برای سهامداران و سرمایه گذاران نیز به دنبال دارد و چه بسا اگر در مدت این توقف نماد شرکت برنامه برگزاری مجمعی هم داشته باشد این اعتراضات بیشتر خواهد شد؛ به ویژه برای آن دسته از سهامدارانی که تمایلی به حضور در مجمع صاحبان سهام را ندارند و دوری آنها از بازار باعث فرصت سوزی و از دست دادن موقعیت های سرمایه گذاری جدیدی می شود که در بورس وجود دارد؛ بطوریکه بسیاری از سرمایه گذاران به دنبال بسته شدن نمادها حتی امکان بهینه سازی سبد سهام خود را نیز از دست می دهند.

آنچنان که در این میان تنها سهامداران حقیقی هستند که تاوان عدم ارایه به موقع و شفاف اطلاعات مالی شرکت ها توسط مدیران و در نتیجه بسته بودن نمادهای معاملاتی را می پردازند. با این وجود، دوباره چند وقتی است شاهد آن هستیم که تعدیل مثبت سود سهام، شده اولین عامل توقف نماد هر شرکتی که برآورد افزایش سودآوری خود را روی کدال منتشر می کند؛ آن هم نه توقف چند روزه بلکه نماد آن سهم به صورت طولانی مدت از تابلوی معاملات کنار گذاشته می شود.

بطوریکه این روزها این رویه در بازار و میان ناظران باب شده که وقتی سهامی تعدیل های مثبت قابل توجه می دهد سازمان گزارش ها را نپذیرفته و نماد را برای زمان زیادی متوقف نگه می دارد تا از تحقق ارقام برآوردی در برآوردها اطمینان حاصل کند؛ حال آنکه این رفتار با وعده آنها برای بازگشایی سریع تر نمادهای معاملاتی تناقض فاحشی دارد.

بر همین اساس، میتوان چنین ادعا کرد که این رفتار نمود واقعی حرکت جدید سازمان برای دخالت بر نحوه و چگونگی عملکرد شرکت ها است و اگر قرار است این قبیل دخالت ها را از سوی این نهاد ناظر شاهد باشیم، پس سازمان بورس یکباره از سوی خود یک عضو هیأت مدیره در هر شرکتی انتخاب کند تا نسبت به عملکرد و گزارش های مالی شرکت ها نظارت و دخالت دقیق تر و البته بیشتری داشته باشد.

حال آنکه این نوع نظارت دخالت گونه به هیچ عنوان درست نیست؛ چرا که در شرایط کنونی و با این رویه بایستی اکثریت قریب به اتفاق نمادها متوقف باشند. چرا که بسیار عادی است که اکثر شرکت ها پیش از شروع هر سال پیش بینی هایی متفاوت از سال قبل خود ارایه می کنند و با این تفاسیر سازمان باید همگی آنها را به دلیل تغییر با اهمیت و عدم اطمینان از احتمال تحقق کامل این برآوردها متوقف کند تا آخر هر سال معلوم شود مدیران شرکت گزارش واقع بینانه ای برآورد کرده اند یا همه این پیش بینی ها دروغ و سرابی بیش نبوده است؟!

اما قضیه از جایی جالب تر می شود که در همین اوضاع و احوال در حالی بسته شدن نمادها برای زمان طولانی آن هم برای شرکت هایی که تمام اطلاعات مالی عملکردی و برآوردهای آتی خود را به شیوه ای شفاف منتشر کرده اند، را شاهد هستیم که پالایشی ها همچنان با این همه ابهام و بدون ارایه صورت های مالی عملکرد های میان دوره ای خود و نیز انتشار پیش بینی بودجه های سال مالی آتی همچنان باز و در حال معامله هستند.

پس به نظر می رسد بهتر آن است که از این رفتار سازمان بورس و تبعیض متولیان بازار سرمایه نتیجه بگیریم که باید شرکت های دیگر گروه ها نیز برای جلوگیری از توقف نماد معاملاتی سهام خود هیچ گزارشی ندهند تا اطلاعات آنها دستاویز سازمان بورس نباشد و این نهاد ناظر هیچ بهانه ای برای توقف نماد شرکت ها پیدا نکند.

بر این اساس و برای آنکه مشکل توقف طولانی مدت نمادهای معاملاتی برطرف شود، لازم به نظر می رسد که سازمان بورس در چرخه انتشار اطلاعات روی سامانه کدال بیشتر در بخش اظهار نظر و در اصطلاح کامنت گذاری فعال شود؛ چرا که این بخش فعلاً حلقه مفقوده چرخه انتشار اطلاعات در سامانه کدال است. حال آنکه در رابطه با این مورد و راه حل آن طی گزارش هایی در بورس نیوز پیشنهاد انتشار همزمان اطلاعیه شرکت ها در سامانه کدال برای سرمایه گذار و نهاد ناظر را مطرح کردیم که بالاخره اجرایی شد. اما گویا هنوز در چرخه انتشار اطلاعات وقفه وجود دارد و این وقفه ناشی از عدم وجود بخشی با عنوان اظهار نظر سازمان است تا پس از آنکه در این زنجیره اطلاعات ناشر توسط حسابرس که از قضا حسابرس معتمد سازمان بورس نیز هست، تکمیل شود.

بطوریکه تأیید حسابرس معتمد بورس خود یک فیلتر محسوب می شود، پس سازمان می تواند به اظهار نظر آنها و نکاتی که پیرامون امکان تحقق یا عدم تحقق یک متغیر در اطلاعات مالی ناشر آمده، تا حد زیادی اطمینان کند.

ضمن اینکه چنانچه این متولی بازار نگران برخی سوء استفاده ها و تبانی میان ناشر و حسابرس جهت حساب سازی است، می تواند با مصوبه ای انتخاب حسابرسان را به صورت تصادفی و توسط خود و یا از طریق سازمان حسابرسی انجام دهد. همانند آنچه سازمان نظام مهندسی در انتخاب مهندس ناظر انجام می دهد تا تخلفات احتمالی را با این روش به حداقل ممکن برساند.

ضمن اینکه بهتر است تدابیری اندیشیده شود که سازمان بورس بتواند از حسابرسان بابت تأیید گزارش هایی غیر قابل تحقق و با درصد انحراف زیاد و بدون پشتوانه بازخواست کند تا مجبور نباشد تا تحقق برآوردهای یک شرکت نماد معاملاتی سهام آن را بسته نگه دارد.

با تمام این تفاسیر در رابطه با آیین نامه و دستورالعمل بازگشایی نمادها گرچه موارد قانونی خاصی عنوان شده، اما آنچنان تعداد تبصره و جزییات ریز آن زیاد است که باز هم موجب می شود در زمان اجرا این روال غیر قابل پیش بینی و نامشخص و رفتارهای سلیقه ای را از سوی نهاد ناظر شاهد باشیم تا با این شرایط بسته شدن این نمادها با سازمان و برگشتشان به تابلوی معاملات با خدا باشد!

اما واقعاً برمبنای چه حساب و کتابی نهاد ناظر به بهانه اینکه اطمینان ندارد که آیا ناشر می تواند به تغییرات محسوس و قابل توجه برآوردی خود دست یابد یا خیر، یک نماد را به صورت بلند مدت بسته نگه می دارد؟

حال آنکه به نظر می رسد سازمان بورس چنانچه نسبت به تحقق این برآوردها مطمئن نیست، بایستی پیغام و توضیحات خود را نسبت به گزارش و برآوردهای ناشران در زمان انتشار، در سامانه کدال درج کند و اگر در پایان یک دوره مالی انحراف زیادی بین پیش بینی ها و عملکردها وجود داشت، با تشکیل پرونده های قانونی برخوردهای لازم را نسبت به ناشر اطلاعات بی پایه و اساس شرکت ها صورت دهد. چرا که این منطقی اشتباه است که مثلاً اگر سود سال بعد شرکتی 50 درصد نسبت به سال جاری آن تغییر داشت، سازمان نماد را تا پایان عملکرد سه ماهه اول و بررسی امکان تحقق کل برآوردها بسته نگه دارد. حال آنکه سازمان بورس اگر گزارش را قبول دارد که هیچ، ولی در غیر این صورت بایستی نسبت به مفروضات و یا غیر قابل اتکا بودن آن در سامانه کدال اظهار نظر کند. اما اجازه دهد سهم معاملات خود را هر چه سریع تر پیگیری کند.

البته می توان این پیشنهاد را نیز عنوان کرد که اگر سازمان نسبت به صحت این گزارش ها دچار تردید است و یا شرکتی تعدیل با اهمیت داد، نماد معاملاتی سهم را باز کند؛ اما به سهامداران عمده و حقیقی های دارای درصد بالایی از سهم تا زمان شفاف شدن ابهامات، اجازه خرید و فروش ندهد تا از این طریق سرمایه سهامدار حقیقی و خرد بلوکه نشود.

به هر ترتیب مشکل توقف های طولانی مدت نماد ها در حالی در دوره ریاست قبلی سازمان بورس وجود داشت و مورد اعتراض بود که این موضوع در دوره ریاست فعلی سازمان بورس برای دوره ای مرتفع گردید؛ با این حال دوباره این ایراد مثل آتش زیر خاکستر شعله ور شده تا دوباره زمان توقف نمادها افزایش یابد. به عبارتی تمام استراتژی های جدید ریاست فعلی سازمان بورس در رابطه با این موضوع دوباره کنار گذاشته شده تا نهاد ناظر به فعالان بازار سرمایه بگوید "نقطه؛ سر خط".