شرق،
امیرهادی انواری:تفاوت سود سپرده‌گذاری در بانک‌ها و سود تسهیلات، اقدامات
دستوری و بخشنامه‌ها که بانک‌ها را ملزم به ارایه خدماتی که اصولا زیان‌ده
هستند طی سال‌های گذشته و معوقات بانکی که به طرز عجیبی طی سال‌های پایانی
دولت دهم بانک‌ها قادر به وصول آنها نشدند سبب شده تا بانک‌های باسابقه و
قدیمی کشور عملا زیان‌ده شوند. اگرچه طی سال‌های گذشته به این موضوع
پرداخته نشده، اما در اینجا نگاهی داریم به وضعیت سود خالص بانک‌ها که پس
از کسر مالیات و هزینه‌ها محاسبه شدند. در اینجا خواهید دید که چطور بانک
پرسابقه‌ای مثل بانک سپه در سال‌های 89 و 90 نه‌تنها سوددهی نداشته، بلکه
عملا زیان‌ده هم بوده است. در مقابل چطور برخی بانک‌های خصوصی و شبه خصوصی
در این مدت توانستند به سود‌های قابل‌توجه دست یابند. سود خالص شبکه بانکی
کشور طی سال‌های 1387 تا 1392 برابر 000/000/000/198/230
(230هزارو198میلیارد) ریال بوده است. رشد سالانه سود خالص بانک‌ها در سال
1388 برابر 2/2درصد، در سال 89 بیش از 60درصد، در سال 90 نزدیک 25/5درصد و
در سال 91 بیش از 31درصد بوده است.
بانک‌های: پاسارگاد 34,865، ملت
34,762، پارسیان 28,062، صادرات 26,582، تجارت 24,057، اقتصادنوین 15,886،
کارآفرین 9,844، مهر ایرانیان 6,675، مسکن 6,306، سینا 5,974، توسعه صادرات
5,034، انصار 4,821، سامان 4,713، سرمایه 3,697، شهر 3,452، رفاه کارگران
2,376، صنعت‌ومعدن 2,328، دی 2,272، ملی 2,241، آینده 2,016، قوامین 1,488،
گردشگری 900، حکمت ایرانیان 708، پست‌بانک 580، ایران‌زمین 463، کشاورزی
352 و توسعه تعاون 262میلیاردریال جمعا طی پنج‌سال سود خالص داشتند. زیان
517میلیارد‌ریالی بانک سپه طی پنج‌سال مورد بررسی در اینجا ناشی از زیانی
بوده که در سال‌های 89 و 90 متحمل شده است. علاوه بر این بانک، بانک
کشاورزی نیز در سال 88 برابر 582میلیاردریال زیان داشته اما در سال‌های
بعدی این زیان را جبران کرده است.
1387: در این سال 10 بانک: صادرات،
پارسیان، تجارت، ملت، پاسارگاد، اقتصادنوین، مسکن، توسعه صادرات، رفاه
کارگران و کارآفرین به‌ترتیب: 4,213، 3,324، 2,785، 2721، 2,345، 1843،
1,795، 1555، 1,414 و 1,165میلیاردریال سود خالص کسب کردند. پس از این 10
بانک، مهرایرانیان 911، بانک صنعت‌ومعدن 624، بانک سرمایه 553، بانک
کشاورزی 535، بانک سینا 490، بانک سامان 439، بانک ملی 425، بانک سپه 128 و
پست‌بانک 109میلیاردریال سود خالص داشتند. در این سال هیچ بانک زیاندهی
ثبت نشده است.
1388: در سال 88 دیگر صادرات صدرنشین بانک‌ها نیست، در
این سال بانک پارسیان 3922، بانک ملت 3736، بانک صادرات 3688، بانک
پاسارگاد 3372، تجارت 3354، اقتصاد نوین 2150، کارآفرین 1671، مهر ایرانیان
1112، ملی 838 و سامان با 788میلیاردریال سود خالص 10 بانک پرسود کشور
بودند. پس از آنها به‌ترتیب سینا با 700، سرمایه با 668، توسعه صادرات با
638، مسکن با 524، صنعت‌ومعدن با 494، شهر با 455، رفاه کارگران با 161،
سپه با 141، پست‌بانک با 124 و توسعه تعاون با 20میلیاردریال سود در
رده‌های بعدی قرار دارند. گفتنی آنکه بانک آینده در این سال
پنج‌میلیارد‌ریال زیان داده است.
1389: در این سال بار دیگر بانک صادرات
به رده اول بازگشته، سود خالص بانک صادرات در سال 89 برابر
7526میلیاردریال ثبت شده است، پس از صادرات، ملت با 6590میلیاردریال،
پاسارگاد با 6064، پارسیان با 5510، تجارت با 4506، اقتصاد نوین با 3003،
کارآفرین با 1813، سامان با 1355، سینا با 1181 و آینده که سال قبل‌تر یعنی
588میلیاردریال زیان داده بود با 1147میلیاردریال قرار دارند و ترکیب
10 بانک اول را تشکیل می‌دهند.
پس از آنها به‌ترتیب بانک‌های: مهر
ایرانیان با 1,106، انصار با 1,026، شهر با 933، مسکن با 892، سرمایه با
889، توسعه صادرات با 551، ملی با 445، کشاورزی با 298، دی با 229،
پست‌بانک با 204، رفاه کارگران با 176، صنعت‌ومعدن با 168، حکمت ایرانیان
با 79، توسعه تعاون با 56 و ایران زمین با یک‌میلیارد‌ریال سود خالص قرار
دارند.
گفتنی آنکه در این سال بانک سپه نه‌تنها سود‌ده نبوده، بلکه با زیان 979میلیارد‌ریالی نیز مواجه بوده است.
1390:
بانک‌های: پاسارگاد، پارسیان، تجارت، ملت، صادرات، اقتصاد نوین، کارآفرین،
انصار، سینا و مهر ایرانیان به‌ترتیب: 9,836، 7,333، 7,213، 7,009، 5,136،
4490، 2,401، 1,694، 1,642 و 1,529 میلیاردریال سود خالص کسب کردند.
به‌ترتیب
بانک‌های: مسکن با 1,343، توسعه صادرات با 919، شهر با 912، سامان با 842،
دی با 803، آینده با 752، قوامین با 533، گردشگری با 415، رفاه کارگران با
339، صنعت‌ومـعدن با 308، ملی با 249، ایران‌زمین با 224، حکمت ایرانیان
با 136، سرمایه با 121، پست‌بانک با 73، کشاورزی با 70 و توسعه تعاون با
58میلیاردریال سود خالص در رده‌های بعدی قرار گرفتند.
بانک سپه همچنان نتوانسته به سوددهی برسد، این بانک در سال 1390 زیانی برابر 183میلیاردریال داشته است.
1391:
بانک ملت برای اولین‌بار در این دوره به سود‌ده‌ترین بانک می‌رسد. روند
زیان‌ده‌بودن بانک سپه متوقف شده و به‌طور کلی سود بانک‌ها با افزایش
چشمگیری مواجه شده است. بر این اساس طی سال 1391 به‌ترتیب بانک‌های: ملت با
14,706، پاسارگاد با 13,247، پارسیان با 7,972، تجارت با 6,200، صادرات با
6,019، اقتصاد نوین با 4400، کارآفرین با 2,795، انصار با 2,101، مهر
ایرانیان با 2,018، سینا با 1,961، مسکن با 1,752، سرمایه با 1466، توسعه
صادرات با 1371، سامان با 1,289، دی با 1,240، شهر با 1,152، قوامین با
955، صنعت‌ومعدن با 736، حکمت ایرانیان با 493، گردشگری با 485، سپه با
376، رفاه کارگران با 286، ملی با 284، ایران‌زمین با 237، توسعه تعاون با
128، آینده با 122، پست‌بانک با 70 و کشاورزی با 31میلیون‌ریال بیشترین و
کمترین سود خالص را کسب کردند. با نگاهی به بیلان بانک‌ها مشخص می‌شود که
تفاوت نرخ سود سپرده‌گذاری و نرخ سود تسهیلات از یک طرف و انباشته‌شدن
معوقات و عدم توانایی بانک‌ها در وصول این معوقات از طرف دیگر دلایل اصلی
زیان بانک‌ها به‌شمار می‌رود.
