همایون دارابی: بورس اوراق بهادار تهران هفته گذشته برای دومین هفته پیاپی با افت مواجه بود و تلاش‌های اولیه برای به تعادل رساندن بازار بی‌نتیجه باقی ماند.
در حالی که بازار در ابتدای هفته پایانی دی ماه شرایط مناسبی را با رسیدن به مرز بازدهی 130درصد و شاخص نزدیک به 90هزار واحد تجربه می‌کرد، اما شرایط رو به ضعف گذاشته و شاخص با کاهشی چشمگیر در این مدت به 82هزار و 28واحد رسید؛ افتی سریع و غافلگیر‌کننده که اکثر معامله‌گران را با شرایطی سخت مواجه کرده است.
از دیدگاه کارشناسان این افت برآیند چند پدیده توامان بوده است؛ رشد شدید بازار در خلال ایام بعد از توافق ژنو که موجب نگرانی مسوولان بازار شد، سبب شد تا عرضه‌های سازمان خصوصی‌سازی و سرمایه‌گذاران حقوقی به شدت بالا رود. همین عرضه‌های سنگین نیز بازار را به سوی نمادهای کوچک هدایت کرد تا اکثر سرمایه‌گذاران در نمادهای کوچک با مشکلات بنیادی درگیر شوند. تعمیق اشتباه بازار در گروه‌های خودرویی و بازار پایه نیز بر پیچیدگی شرایط افزود. در این میان بروز شایعات متعدد و ضعف غیر‌قابل انکار مجموعه روابط عمومی‌های نهادهای بازار که عملا بستر رشد شایعات را فراهم کردند در کنار نگرانی از روند بررسی لایحه بودجه و اظهار نظرهای برخی از نمایندگان که عملا توجیهی برای آنها نمی‌توان یافت سبب شد تا بازار در آستانه کاهش سریع و گسترده قرار گیرد.
این در حالی است که بازار سهام نیز به صورت سنتی با ضعف دست به گریبان بوده است؛ نبود استراتژی مشخص و متعدد در میان سرمایه‌گذاران عمده و حقوقی و همچنین مشکلات قدیمی نظیر حجم مبنا که کشف قیمت تعادلی را دشوار می‌سازد نیز بر دشواری بازار افزود. متاسفانه در بورس تهران به دلیل ضعف سنتی تحلیل عملا بازار با جریان یکدست حرکتی در میان حقوقی‌ها و حقیقی‌ها مواجه است. در این شرایط زمانی که بازار در حال رشد است هر دو گروه حقیقی و حقوقی تقریبا با شدتی مساوی به خرید می‌پردازند و در هنگام فروش هر دو گروه مجددا همسو عمل می‌کنند و از این رو همواره بازار با جریان غالب حرکتی مواجه است. این امر در شرایطی که تنش فوری رخ نداده و بازار عملا با تغییر جدی نیز مواجه است، به چشم می‌خورد تا بازار به جای برخورد و برآیند تحلیل به محلی برای حرکتهای توده‌ای تبدیل شود. دراین فضا زمانی که تئوری شکست خورده‌ای نظیر حجم مبنا نیز همچنان همانند قانونی مقدس به اجرا در می‌آید عملا کشف قیمت تعادلی به یک فرآیند چالشی فرسایشی تبدیل خواهد شد.
نمونه بارز چنین شرایطی را در نماد مپنا در هفته‌های اخیر شاهد بودیم. جایی که به دلیل وجود حجم مبنا نماد مدیریت پروژه‌های نیروگاهی 17روز طول کشید تا با صف خرید از نرخ 10هزار و 911ریال به 13هزار و 242ریال معادل 21درصد رشد کند، اما در هنگام افت تنها 5روز کاری لازم بود تا همین راه را برعکس طی کرده و از 13هزار و 242ریال به 10هزار و 940ریال بازگردد. این امر عملا کارکرد تله حجم مبنا را نشان می‌دهد؛در حالی که به دلیل صف خرید و عدم کشف قیمت هر روزه افراد حقیقی و حقوقی تشویق به نشستن در صف خرید شده و سهام رشد آرامی را به نمایش می‌گذارد، زمانی که سرانجام 5هزار و 258نفر حقیقی و حقوقی در طی 17روز قادر به خرید سهم می‌شوند ظرف 5روز افت تمامی بازدهی از میان رفته و عملا فرصتی نیز برای فروش در اختیار سهامداران قرار نمی‌گیرد.
عدم کشف قیمت عادلانه به دلیل مساله حجم مبنا موجب می‌شود تا بازار روند فرسایشی خود را ادامه داده و خروج از این چرخه نیازمند تزریق نقدینگی باشد. به دلیل فرسایشی بودن افت جریان ابطال سرمایه‌گذاری‌ها در صندوق‌ها نیز روند تشدید یابنده‌ای را متناسب با زمان افت پیدا می‌کنند و افراد سرمایه‌گذار با تداوم افت در طول چند هفته بر میزان ابطالی‌ها به صورت تصاعدی می‌افزایند، تا کلاف بازار سردرگم‌تر شود.
از دیدگاه کارشناسان، بازار اینک نیازمند هماهنگ‌سازی فعالان است؛ امری که چند هفته پیش به صورت افراطی برای افزایش عرضه‌های صورت گرفت اینک باید به صورت افراطی در مورد خرید به کار گیرد.در همین رابطه دیروز رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با افت بازار گفت: معمولا افراد حرفه‌ای در شرایط افزایش قیمت، سهام خود را می‌فروشند و با کاهش شاخص‌ها، خریداری می‌کنند.
صالح آبادی افزود: با توجه به کاهش قیمت طلا و مسکن و ارز؛ جذابیت بازار سهام افزایش یافته است و سودآروی سهام حتما بیشتر خواهد شد.
در همین حال با افت بازار انتشار اوراق اختیار فروش تبعی نیز در دستور کار قرار گرفته است اوراق اختیار خرید و فروش در صورت انتشار منظم می‌تواند به تعادل بازار کمک شایانی کند.
در این رابطه معاون بازار شرکت بورس از اعلام آمادگی سهامداران عمده حقوقی بزرگ از جمله ساتا، غدیر، هلدینگ نفت و گاز پارسیان، تاپیکو، بانک ملت و گروه سرمایه‌گذاری امید برای انتشار اوراق اختیار فروش تبعی از هفته آینده، با هدف تضمین قیمت سهام تحت مدیریت خبر داد.
در همین راستا تاپیکو اولین شرکتی خواهد بود که از امروز اوراق اختیار فروش خود را منتشر خواهد کرد، براساس اعلام وب‌سایت بورس این اوراق با حق اعمال نرخ 5هزار و 650ریال در تاریخ انتهای شهریور سال آینده خواهد بود.
در تحولات اقتصادی معامله‌گران شاهد سخنان امید بخش رئیس‌جمهوری دکتر روحانی در اجلاس ژنو بودند. این سخنان تاریخی اطمینان و اعتمادی را به برنامه‌های اقتصادی رئیس جمهور افزایش داده است. رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی افتتاح نشست داووس، بر آمادگی کشورش برای همکاری در زمینه انرژی تاکید و از مشارکت اقتصادی در حوزه انرژی استقبال کرد.
او از سیاستمداران و سرمایه‌گذاران جهانی دعوت کرد به ایران بروند و مهمان‌دوستی ایرانیان را تجربه کنند. آقای روحانی در حاشیه اجلاس داووس با بعضی از مدیران حوزه انرژی دیدار کرده است.
خبرگزاری رویترز گزارش داده که رئیس‌جمهوری و وزیر نفت ایران در جلسه با مدیران نفتی گفته‌اند تا سپتامبر ۲۰۱۴ پروژه‌های جدید سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی ایران اعلام خواهد شد. این سخنان به دلیل تاکید دولت بر اعتدال نیز اهمیت دارد، اعتدال دولت موجب می‌شود که انتظار نرود دولت نرخ حامل‌های انرژی را چند برابر کند.در همین حال با کاهش تحریم‌ها و اجرا توافق‌نامه ژنو امیدواری‌ها به اقتصاد کشور افزایش یافته است بازگشت رونق اقتصادی، افزایش صادرات غیر‌نفتی، کاهش معوقات بانکی و سرعت یابی طرح‌های توسعه‌ای از جمله مواردی است که هم اکنون در اقتصاد کشور به چشم می‌خورد.
در تحولات مربوط مدیر بخش فروش رنو در بیانیه‌ای از آغاز صدور مجدد قطعات خودرو توسط این شرکت به ایران با رفع محدودیت‌های مبادلات مالی خبر داده است.
در همین حال با نزدیکی زمان بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس که احتمالا از روز سه‌شنبه شروع می‌شود، بحث در مورد برخی موارد از جمله عوارض معدنی مورد توجه است.در موضوع گاز پتروشیمی‌ها نیز هفته گذشته مجلس سرانجام به صورت منطقی تصمیم به واگذاری موضوع تعیین قیمت گاز به وزارت نفت گرفت، جایی که انتظار می‌رود قیمتی مناسب برای گاز تعیین شود.
در بازار چه خبر بود؟
بازار روز چهارشنبه همچنان با کاهش شاخص همراه شد، هر چند افت قیمت‌ها به انگیزه معامله‌گران برای خرید افزوده است.این شرایط موجب شده است بازار با پاتک‌های پی‌در‌پی برای جمع آوری صف‌های فروش مواجه شود که مهم‌ترین حرکت در مورد مپنا صورت گرفت. در همین حال با انتشار گزارش‌های 9ماهه بازار حداقل در مورد وضعیت بنیادی شرکت‌های گروه‌های پتروشیمی، دارو، بانک‌ها، پالایشگاه‌ها و معدنی - فلزی اطمینان نسبی را به‌دست آورده که نسبت پی بر ای این گروه‌ها به لحاظ بنیادی قابل دفاع است این امر، اما در مورد گروه‌هایی نظیر تجهیزات و خودرو همچنان در ابهام قرار دارد.
در گروه تجهیزات صف فروش مپنا با خرید 20میلیون سهم جمع‌آوری شد که مجددا صف فروشی برای این نماد تشکیل شد.
در گروه ساختمانی، امیدهای اولیه برای ایجاد رونق در گروه ساختمانی با توجه به رشد بهای اوراق تسهیلات مسکن به یاس تبدیل شده است. با رشد قیمت تسهیلات مسکن هم اکنون خریداران باید نزدیک به 5میلیون تومان بابت خرید اوراق و دریافت وام پرداخت کند که با توجه به بهره وام رقم نهایی بسیار سنگین‌تر می‌شود که همین امر نیز مانع رویکرد گسترده به وام جدید شده است. رشد بی‌سابقه قیمت اوراق تسهیلات لزوم اتخاذ سیاستی در مورد جلوگیری از سفته بازی در این اوراق را که فشار مستقیمی را به اقشار ضعیف خریدار خانه وارد می‌سازد، مورد تاکید قرار می‌دهد.
در گروه دارویی، نماد تیپیکو پس از دو روز حضور در بازار با عرضه‌های سنگینی مواجه شد هر چند که این نماد زیر ارزش خالص دارایی‌های معامله شده و جریان گزارش‌های 9 ماهه شرکت‌های زیر مجموعه آن حکایت از احتمال رشد سود آوری شرکت دارد، اما وضعیت بازار سهام موجب شد تا عرضه‌های سنگینی در این نماد رخ دهد.
در گروه بانکی، پست بانک شاهد عرضه یک بلوک 5درصدی در نرخ 11هزار و 919 ریال بود که خریداری برای آن پیدا نشد.
در گروه حمل و نقل، توسعه بندری سینا روز چهارشنبه متوقف شد تا احتمال تعدیل مثبت این نماد در بازار شنیده شود.
در گروه خودرویی، تلاش‌هایی برای جمع‌آوری صف‌های فروش نمادهای خوردویی به ویژه خودرو و گروه بهمن صورت گرفت.
در مجموع بازار روز چهارشنبه هر چند خریداران بیشتری داشت، اما همچنان شاخص با افت هزار و 224واحدی همراه شد و به 82هزار و 28واحد رسید. ارزش معاملات نیز در بورس و فرابورس به 332میلیارد تومان رسید.در کل هفته نیز شاخص با افت 83/3 درصدی به بازدهی 6/115درصد عقب‌نشینی کرد